Chaos in je hoofd, gevoelens van wantrouwen of het horen van stemmen: elk jaar maken 6400 Nederlanders een eerste psychose mee. Meestal treft een eerste psychose relatief jonge mensen tussen de 16 en 30 jaar. Het Vroege Interventie Psychose (VIP) team van GGZ Rivierduinen biedt deze groep ondersteuning.  

Elke maandagochtend bespreekt Theo Liesting, sociaal psychiatrisch verpleegkundige en coördinator van het VIP-team, met zijn collega’s nieuwe aanmeldingen voor het VIP-team. Samen met een psychiater, psycholoog en meerdere sociaal psychiatrische verpleegkundigen, probeert hij een aantal zaken helder te krijgen. ‘Gaat het om een eerste psychose? Is er al een behandeling gestart? En wat kunnen wij als VIP-team betekenen? Zodra we dit helder hebben, kunnen we snel aan de slag met de behandeling.’

Angela kwam in 2021 via haar huisarts bij het VIP-team terecht: ‘In eerste instantie ontkende ik dat het niet goed met me ging. Dat hoort ook bij het ziektebeeld van een psychose. Uiteindelijk ging ik wel naar de huisarts, maar wilde ik niet de stap naar de ggz zetten. Ik was bang voor het stigma.’ Toch merkte Angela dat er iets moest gebeuren. ‘Mijn gedachten werden steeds zwaarder en uiteindelijk was ik suïcidaal. Ik ging weer naar de huisarts en kwam in contact met het VIP-team van GGZ Rivierduinen. Best spannend, want ik wist niet wat me te wachten stond als ik zou aankloppen bij de ggz. Gelukkig klikte het met mijn behandelaar. Het werd meteen duidelijk dat zij en het team mij niet als cliënt zagen, maar als mens.’

Goud waard

De behandeling van het VIP-team heeft als doel langdurige gevolgen voor het dagelijks leven te voorkomen, zoals uitval van school of werk. Theo: ‘We werken samen met de cliënt aan het behoud of hervatten van dagelijkse activiteiten. Denk aan sociale contacten opbouwen, werk vinden of financiële uitdagingen aanpakken.’ Angela zag in eerste instantie haar toekomst somber in. ‘Mijn beeld was dat mensen met een psychosegevoeligheid geen normaal leven kunnen leiden, met bijvoorbeeld een uitdagende baan. Maar mijn behandelaar bleef benadrukken dat ik mijn dromen moest najagen. Dat zij die hoop hield, was voor mij goud waard. Ik heb nu een leuke fulltimebaan en de ambitie en mogelijkheden om door te groeien.’

Verschillende behandelingen

Naast de een-op-eengesprekken biedt het VIP-team ook andere vormen van behandeling aan. Theo: ‘Een eerste psychose kan erg eenzaam voelen. Door mensen samen te brengen die in dezelfde situatie zitten, merken ze dat ze niet alleen zijn. Optrekken met anderen die je echt begrijpen, is misschien wel belangrijker dan therapie.’ Tijdens de groepssessies krijgen cliënten onder andere psycho-educatie, waarbij ze voorlichting en advies krijgen over hun psychische klachten. Angela: ‘Ook een ervaringsdeskundige gaf voorlichting tijdens psycho-educatie. Zij vertelde hoe ze weer volle dagen aan het werk is, ondanks haar psychosegevoeligheid. Dat gaf mij echt een steuntje in de rug.’

Naast psycho-educatie, groepsbehandelingen en ervaringsdeskundigen biedt het VIP-team ook innovatieve behandelingen, bijvoorbeeld therapie met een VR-bril. Theo: ‘In deze sessies simuleren we uitdagende situaties, zoals een drukke straat of sollicitatiegesprek. Samen met een therapeut leert de cliënt omgaan met de angst en stress die hierbij kunnen komen kijken. Daarna oefenen we in de echte wereld.’

Verder zonder de ggz

‘Het liefst willen we dat iemand na de behandeling weer verder kan zónder hulp van de ggz. Een goed signaleringsplan is daarbij onmisbaar’, vertelt Theo. ‘Daarin beschrijft de cliënt wat de psychose voor diegene inhoudt, welke triggers een rol spelen en wat er moet gebeuren als iemand merkt dat het niet goed gaat.’ Angela legt uit dat grote gebeurtenissen die stress veroorzaken, zoals een relatiebreuk of overlijden, maar ook slaapgebrek, triggers voor haar zijn. ‘Het signaleringsplan is te vergelijken met een stoplicht. Per kleur staat aangegeven hoe ik me gedraag en wat ik kan doen om weer tot rust te komen. Hierin staat bijvoorbeeld dat ik contact opneem met het VIP-team als ik twee nachten niet goed heb geslapen. Samen kunnen we dan kijken of mijn medicatie bijvoorbeeld tijdelijk verhoogd kan worden.’

Theo vervolgt: ‘Wij helpen met het opstellen van het signaleringsplan en betrekken daarbij zo veel mogelijk de ouders of naasten. Hun steun is erg belangrijk.’ Angela bevestigt dit: ‘Mijn familie en vriend zijn goed op de hoogte van mijn signaleringsplan en zijn door het VIP-team getraind om te signaleren wanneer het niet goed met mij gaat. Het VIP-team zorgde ervoor dat mijn naasten hoop bleven houden in mijn herstel. Dat heeft mij enorm geholpen.’

Een mooi leven

Het VIP-team werkt nauw samen met diverse instanties, zoals huisartsen, scholen en crisisdiensten. Zo kan het team op het juiste moment de juiste ondersteuning bieden. ‘Gelukkig weten deze instanties ons goed te vinden’, zegt Theo. Hij merkt ook dat het stigma rond psychische problemen begint te veranderen. ‘Jongeren praten steeds meer over psychische problemen en zoeken ook zelf sneller hulp.’

Angela’s traject bij het VIP-team duurde 2,5 jaar. Ze heeft nu eens per drie maanden contact met haar behandelaar en kijkt zeer positief terug op haar behandeling. ‘Het was een lange weg, maar ik heb veel geleerd. Mensen met diabetes moeten hun bloedsuiker controleren. Ik heb geleerd dat ik moet zorgen dat ik stabiel leef, genoeg rust inbouw en mijn medicatie inneem. Dan kan ik een mooi leven leiden.’