De een houdt eetproblemen geheim, de ander is ervan overtuigd dat ze niet erg genoeg zijn. Er zijn verschillende redenen waarom mensen met een eetstoornis moeilijk om hulp vragen. Met online interventies weet GGZ Rivierduinen een deel van deze mensen tóch te bereiken.

‘We merken dat schaamte, stigma en ontkenning mensen tegenhouden om hulp te zoeken voor hun eetproblemen’, zegt Eric van Furth, directeur bij GGZ Rivierduinen Eetstoornissen Ursula. ‘Het face-to-facecontact in de behandelkamer lijkt een extra obstakel. En dus bereiken we met de fysieke standaardaanpak te weinig mensen. Met laagdrempelige online interventies proberen we nu mensen te bereiken die via de reguliere weg geen of laat hulp zoeken.’

Nieuwe doelgroep

Experts en ervaringsdeskundigen van GGZ Rivierduinen hebben drie online interventies ontwikkeld: een zelfhulpprogramma voor eetstoornissen (Featback), ondersteuning door een ervaringsdeskundige via de chat en e-mail, en een combinatie van de twee. Onderzoeker Pieter Rohrbach van Universiteit Leiden onderzocht ze op effectiviteit. In totaal volgden 355 mensen – anoniem – acht weken lang één van de interventies. Een deel van onderzoeksgroep volgde geen interventie, zij vormden de controlegroep. Pieter: ‘Gemiddeld hadden de deelnemers die de interventies volgden al tien jaar last van eetproblemen. En 43 procent van hen was daar nog nooit voor behandeld. We hebben met de online interventies dus echt een nieuwe doelgroep bereikt.’

Even effectief

De uitkomst van het onderzoek? Alle drie de interventies zijn effectief. ‘De deelnemers ervaarden verbetering’, vertelt Pieter. ‘We volgden de deelnemers een jaar lang en zagen net na de interventie het grootste effect. Hun klachten verminderden, maar dat effect nam langzaam af.’ Eric duidt die uitkomst: ‘Mensen met een eetstoornis hebben vaak langdurig behandeling nodig. Zeker wanneer ze al lang klachten hebben. Daarom is het ook belangrijk om mensen in een zo vroeg mogelijk stadium hulp te bieden.’

Actief aan de slag

Opvallend was dat alle drie de interventies éven effectief waren. Eric: ‘Dat hadden we vooraf niet verwacht. Het toont aan dat het vooral belangrijk is dat deelnemers actief met hun eetstoornis aan de slag gaan.’ Wel waren deelnemers die met een ervaringsdeskundige chatten of mailden tevredener over de interventie. Pieter legt uit: ‘Hoewel een algoritme helpt om de boodschap persoonlijk te maken, hebben sommige mensen toch behoefte aan contact met een echt persoon.’

Vast onderdeel

De drie online interventies zijn inmiddels vast onderdeel van het aanbod van GGZ Rivierduinen. ‘Vanuit het oogpunt van financiering kun je denken: de inzet van een ervaringsdeskundige is niet nodig’, zegt Pieter. ‘Maar als het zo moeilijk is om mensen met een eetstoornis te bereiken, doet het er wel degelijk toe. Mensen moeten kunnen kiezen voor de hulp die bij hen past. Het is interessant als meer onderzoek wordt gedaan naar gepersonaliseerde zorg.’

Juiste plek

Hoewel de doelgroep moeilijk om hulp vraagt, viel het mee om deelnemers voor het onderzoek te vinden. ‘Dat komt doordat we een oproep hebben geplaatst op Proud2Bme.nl, de online community voor jongeren met eetproblemen of eetstoornissen en mensen om hen heen’, zegt Eric, die ook oprichter is van het platform. ‘Maar er zijn meer plekken waar we mensen kunnen bereiken, via Thuisarts bijvoorbeeld en Caring Universities, een initiatief om het psychisch welzijn van studenten te vergroten. Daar zijn we nu mee bezig.’

Verder zoeken

Eric hoopt ook dat andere eetstoornisafdelingen de online interventies onder de aandacht gaan brengen. ‘Ze zijn laagdrempelig, makkelijk schaalbaar en als je er in een vroeg stadium bij bent – bij een beginnende eetstoornis – kun je zwaardere problemen voorkomen.’ Hij is trots, maar het is geen wondermiddel, benadrukt hij. ‘De online interventies zijn geen vervanging van reguliere zorg. Bovendien hebben we de doelgroep die we eigenlijk voor ogen hadden niet kunnen bereiken: mensen die pas kort eetproblemen of een eetstoornis hebben. We blijven zoeken naar een manier om ook hen te bereiken.’

Minder zorgkosten

Eric ziet e-health als een onmisbaar onderdeel van het zorgaanbod. Niet in plaats van de behandelkamer maar ernáást. ‘Het is belangrijk dat we mensen met een eetstoornis bereiken en e-health is een manier om dat voor elkaar te krijgen.’ Maar de bekostiging van deze zorg vindt hij nog wel een punt van aandacht. ‘Die is gestoeld op traditionele behandelingen. Bij politiek en financiers leeft de angst dat als je anonieme hulpvragers ondersteunt, de zorgkosten stijgen. Terwijl het tegenovergestelde waar is: als we mensen met eetproblemen in een eerder stadium ondervangen, besparen we juist kosten