Vanzelfsprekend doen we er bij GGZ Rivierduinen alles aan om de zorg die wij bieden, vrijwillig te laten plaatsvinden. Toch is het soms nodig om verplichte zorg te bieden. In die gevallen geldt de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Welke impact had het naleven hiervan op onze medewerkers in 2023? Geneesheer-directeur, Caroline Verheijde-Zeijl vertelt erover.

‘De Wvggz regelt de rechten van mensen die te maken hebben met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening. De wet is erop gericht om verplichte zorg zoveel mogelijk te voorkomen en dwingt ons om vooraf goed na te denken welke – verplichte – behandelingen echt nodig zijn. Binnen de wet staan elf vormen van verplichte zorg.’ Aan het woord is Caroline Verheijde-Zeijl, geneesheer-directeur van Rivierduinen. Ze vertelt dat zij en haar collega’s in 2022 diverse problemen ondervonden met de registratie van de maatregelen in het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). ‘Daarom stond 2023 in het teken van goede registratie van de verplichte zorg en deskundigheidsbevordering’, vertelt ze.

Goede registratie

In 2022 werd duidelijk dat sommige verplichte vormen van zorg niet goed te registreren waren in het EPD. Ook in 2023 speelde dat nog deels; maar er is hard gewerkt om dat zo veel mogelijk op te lossen, zegt Caroline. ‘Maar de administratieve lastendruk is hoog voor ons. Dat is een uitdaging. Zeker omdat de Wvggz complex is. Maar wat we zien is dat de kwaliteit van zorg afneemt als onze psychiaters veel tijd kwijt zijn met het invullen van formulieren. We hopen dat met de invoering van het cliëntenportaal, er enigszins verlichting komt.’ Toch is goede registratie essentieel, zegt Caroline. ‘Want de cijfers moeten we overleggen aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. En bovendien willen ook onze behandelteams inzicht in de juiste cijfers. Met behulp van ons kwaliteitsdashboard waarop de cijfers te zien zijn, kunnen we zo beter sturen. Zo willen we waar mogelijk voor de minst ingrijpende vorm van verplichte zorg kiezen. Eén van de vormen van verplichte zorg is separatie: die zorgvorm willen we natuurlijk zo min mogelijk toepassen. Ook willen we de verplichte zorg zo snel mogelijk afbouwen. Het helpt ons daarop te sturen als we zo goed mogelijk registreren.’

Geest van de wet

Naast goede registratie stond 2023 ook in het teken van deskundigheidsbevordering. Zo is er onder meer een lijvig naslagwerk gemaakt voor medewerkers waarin alle ins en outs staan van de verplichte zorg. En er is vanuit de Academie een start gemaakt met een scholingsplan Wvggz. Caroline: ‘We hebben hard gewerkt om de basis op orde te krijgen Nu het fundament is gelegd, willen we verder bouwen. Daardoor kunnen we in 2024 nog meer gaan handelen vanuit de geest van de wet. Zo willen we nog beter gaan kijken hoe cliënten ondanks de verplichte zorg toch nog zo veel mogelijk eigen regie kunnen voeren. Met elkaar onderzoeken we welke hoe we de eigenregie-instrumenten uit de wet – zoals de zorgkaart en het plan van aanpak – beter kunnen inzetten. Daarnaast willen we kijken hoe we conform het uitgangspunt van de wet de familie en andere naasten meer bij de behandeling kunnen betrekken.’

Wederkerigheidsbeginsel

Een ander belangrijk uitgangspunt van de Wvggz waar Rivierduinen meer mee wil doen, is het wederkerigheidsbeginsel. Caroline: ‘Wanneer je van overheidswege iemand de vrijheid ontneemt – wat gebeurt bij verplichte zorg – dan moet je daar als samenleving iets tegenoverstellen, namelijk de mogelijkheid om te participeren in de maatschappij. Daarbij gaat het om de zogenaamde essentiële voorwaarden om mee te kunnen doen; te denken valt aan huisvesting, inkomsten of dagbesteding. Dat moet geregeld worden door de gemeente. Wij geloven heilig in het belang van het scheppen van voorwaarden voor participatie in de samenleving. Onderzoek toont aan dat inclusie – erbij horen en mee kunnen doen – psychische klachten vermindert. We gaan met elkaar kijken hoe we de komende tijd dat zo goed mogelijk verder kunnen benutten. Want dat wederkerigheidsbeginsel is een mooi principe. Daar is voor ons nog veel winst te behalen.’
De Wvggz is in 2023 geëvalueerd: daar zijn stevige conclusies uitgekomen. Demissionair minister Helder gaat aan de slag om de aanbevelingen om te zetten in betere wetgeving en is voornemens om in 2024 een conceptwetsvoorstel aan de Tweede Kamer te sturen.

Caroline Verheijde-Zeijl, Geneesheer-Directeur bij GGZ Rivierduinen.