‘Heb je ook een schommel?’ vroeg een cliënt. Ze vertelde me dat ze in de speeltuin vroeger altijd schommelde en daar fijne herinneringen aan had. Dus hing ik de schommel op. Voor haar een vorm van ontspanning en aansluiting met vroeger. Om even uit het hoofd te zijn en het lichaam weer te activeren.

‘Ik werk op de High Intensive Care (HIC) in Leiden. Hier worden mensen opgenomen die een psychische crisis doormaken. Het doel is deze crisis te bestrijden en hun situatie te stabiliseren. Als bewegingstherapeut bied ik cliënten bewegingsvormen om hun mentale en lichamelijke fitheid te vergroten. Bewegen helpt bij hun herstel’, vertelt Hans van Leeuwen.

‘Veel cliënten hikken er tegenaan als ik ze voor de eerste keer van de afdeling ophaal om naar de gymzaal te gaan. Bijvoorbeeld door associaties met de gymnastieklessen van vroeger. Ik probeer hier direct de lading af te halen. ‘We spreken af: we gaan alleen even kijken, je hoeft nog niets te doen. Bij mij krijg je geen cijfer en hoef je niet perfect te presteren. Ik vind het al heel goed dat je van je kamer af bent.’ Wanneer cliënten eenmaal boven zijn en zien hoe de groep werkt, is het ijs vaak snel gebroken en willen ze meedoen. Hoeveel regie ik daarbij van cliënten moet overnemen hangt af van iemands ziektebeeld en crisis. Zou ik een cliënt die heel druk is ongecontroleerd de zaal in laten gaan, dan heeft hij binnen twee minuten wel 15 activiteiten gedaan. Nu trap ik na een minuut op de rem om samen grenzen af te spreken.’

‘In de ggz is contact de basis voor herstel. Het is essentieel dat cliënten zich gezien en gehoord voelen. ‘Wie ben je, wat voor werk en school heb je gedaan en welke sporten vind je leuk?’ Deze vragen stel ik cliënten omdat ik wil weten wie ‘de mens achter de crisis’ is. Deze persoonlijke interesse in hen zijn zij vaak niet gewend. ‘Mensen vinden mij alleen maar ziek’, krijg ik dan terug.’

‘Cliënten kunnen bij mij – in een veilige en vertrouwde omgeving – kennis maken met sport- en spelvormen zoals tennissen, roeien op het apparaat of balspellen. En tijdens het spel staan we stil bij thema’s als het herkennen en erkennen van de eigen grenzen, eigen regie bevorderen, het zelfvertrouwen vergroten en samenwerken. Een mooi voorbeeld vind ik dat van twee cliënten die bij elkaar in de buurt woonden en die samen lid zijn geworden van de badmintonvereniging. Zoiets hadden ze vroeger nooit gedaan.’

‘Zelfs na 40 dienstjaren vind ik het werk nog steeds boeiend. Geen dag is hetzelfde. Hebben cliënten bijvoorbeeld slecht geslapen of een moeilijk gesprek gehad, dan merk ik dat meteen. Wanneer cliënten weer naar huis mogen vinden ze het soms moeilijk de vertrouwde omgeving en mij los te laten. Bij het afscheid zeg ik dan: ‘Tot weerziens, maar dan wel in een setting buiten de ggz, want ik gun je dat van harte.’

‘Na jaren als gymnastiekleraar in het onderwijs begon ik in de jaren 80 bij GGZ Rivierduinen als bewegingstherapeut. Eerst bij Endegeest in Oegstgeest en nu dus bij de HIC in Leiden. Afgelopen zomer vierde ik mijn 40-jarig jubileum en ben ik door mijn collega’s uitgebreid in het zonnetje gezet.’

Hans van Leeuwen, bewegingstherapeut.
High Intensive Care in Leiden.